نپ یا گره خوردگی الیاف یکی از مشکلاتی است که منجر به افت کیفیت انواع نخ های تولیدی می گردد . در طی مراحل ریسندگی اعم از حلاجی و کاردینگ ، الیاف باز و تمیز شده و به صورت صاف و موازی درآمده ، بطوری که گره خوردگی ونپ الیاف از آنها جدا می گردد؛ امروزه با همه تلاش های انجام گرفته و پیشرفت هایی که در طراحی ماشین آلات ریسندگی انجام شده است باز هم در نخ های تولیدی این عیب کاملا رفع نشده است.

برای طبقه بندی نخ های تولیدی در مرحله ریسندگی یکی از پارامترهای مهم و تاثیرگذار در کیفیت ، تعداد نپ ها در واحد طول میباشد ، نپ ها در انواع نخ ها قابل مشاهده و در نخ های پنبه ایی به دلیل وجود انواع ناخالصی احتمال ایجاد نپ بیشتر از سایر نخ ها است.



نپ چیست ؟

نپ تشکیل شده از گره هایی که از در هم رفتن الیاف با مواد خارجی ( دانه پنبه، خاشاک ) به وجود می آید. نپ در نخ های فاستونی تقسیم بندی مشخصی ندارد ولی نپ در نخ های سیستم ریسندگی پنبه ایی به شکل گره هستند. بطوری که در بیشتر موارد می توان الیف تشکیل دهنده نپ را کلاسه بندی کرد .نپ حاصل از الیاف پنبه، دارای یک ساختار مغزی و یک ساختار پوسته می باشد که با ساختار مغزی در ارتباط بوده و به دور آن پیچیده شده است .

قطر قسمت مرکزی بین 0.3 میلیمتر تا ۳ میلی متر است که این قسمت می تواند از ناخالصی ها ویا دانه پنبه باشد و الیافی که دور این قسمت مرکزی را می گیرند متجاوز از ۵ تا ۱۰ میلیمتر و با بیشتر است .





بطور کلی نپ در نخ از لحاظ ابعادی به دو دسته تقسیم می شود :

۱ .نپهای کوچک که معمولا طول آنها ۱ میلی متر بوده و بطور متوسط قطر آنها ۲ برابر قطر متوسط نخ است .

۲. نپ های بزرگ که معمولا طول آنها ۲ میلی متر بوده وقطر آنها نیز بیش از ۲ برابر متوسط نخ می رسد .

برای تشخیص نپها، حساسیت تشخیص دهنده باید بگونه ایی تنظیم شود که برای نخ های رینگ ( شانه شده وکارد شده) بیش از ۲۰۰% و برای نخ های چرخانه ایی از ۲۸۰% افزایش قطر را تشخیص دهد . اختلاف این امر بخاطر ساختمان نخ های این دو سیسم است. در نخ های چرخانه ایی از آنجا که نخ، ساختمان حجیم تری دارد بخشی از نپ در مغز نخ تشکیل می گردد از این رو کمتر می توان نپ را با چشم غیر مسلح در محصولات تکمیل شده و نهایی ملاحظه نمود .

بر اساس مطالعات مشخص شده نپ ها را می توان به لحاظ نحوه ایجاد به دودسته تقسیم نمود :



۱. نپ های حاصل از عوامل محیطی:

در مرکز این نپ ها دانه پنبه، برگ، سنگ و شن ریزه مشاهده می شود و الیاف پنبه بدور قسمت مغزی پیچیده شده اند. این نوع نپ ها عمدتا از نامطلوب بودن عملیات پنبه پاک کنی بوجود می آیند وعوامل دیگر از جمله دانه های شکسته و الیاف نارس و مرده نیز می توانند در ایجاد آنها تاثیر داشته باشند.



۲. نپ های ایجاد شده در طی فرآیند ریسندگی:

این گونه نپ ها بر اثر آرایش نیافتگی الیاف در طول نخ حاصل می شوند ( عملیات کشش و کاردینگ نامطلوب و ... )

بیشتر نپ هایی که در نخ ها دیده می شود از نپ های دسته اول بوده و این نوع نپ ها در آزمون تشخیص نپ پیشرفته AFIS-N قابل تشخیص میباشند .

نپ می تواند تغییرات زیادی بر روی ظاهر نخ و پارچه داشته باشد ومعمولا باعث کاهش استحکام در نخ، افزایش پارگی ( به دلیل تمرکز تنش) در طی عملیات ریسندگی و همچنین سبب کاهش یکنواختی نخ می شود. اگر بروی پارچه دارای نپ عملیات رنگرزی و یا چاپ صورت گیرد ، تغییراتی در شید رنگی پارچه ایجاد شده و سبب آسیب رسیدن به زیبایی ظاهر پارچه می گردد. اگر در عملیات رنگرزی لیف پنبه مرده یا نارس در پارچه وجود داشته باشد، جذب رنگ اینگونه الیاف با الیاف دیگر متفاوت بوده وانعکاس نور آنها روشن تر است .

پارچه های نپ داری که، تحت عملیات رنگرزی قرار می گیرند بعد از این عملیات ، نپ هایش بصورت لکه یا خال در پارچه تکمیل شده ظاهر می شوند . این لکه ها در پارچه هایی که با شید رنگی تیره رنگرزی شده باشند بیشتر خود را نشان می دهند و هم چنین این گونه پارچه ها با افت قیمت شدیدی نیز روبرو می شوند .

با توجه به نحوه قرار گیری الیاف در داخل نپ می توان نپ هارا به۴ دسته L,K,T,H تقسیم بندی نمود.





نپ های با الیاف آزاد L(Loose Fiber Nep):

نپ های با الیاف بلند تر از ۱ میلیمتر که در آنها الیاف بصورت درگیر و یا غیر درگیر با همدیگر میباشند.



نپ هایی با الیاف گره خورده K (Knot Fiber Nep):

نپ هایی با ساختار به شدت گره خورده که طول آنها کمتر از ۱میلیمتر بوده و امکان باز نمودن وجود ندارد.



نپ هایی با منشا ناخالصی گیاهی (در مورد الیاف مصنوعی وجود ندارد) T(Trash Nep):

نپ هایی دارای ناخالصی ناشی از برگ و یا ساقه گیاه که در مرکز آن قرار گرفته است.



نپ هایی با منشا پوسته پنبه دانه H(Husk Nep):

نپ هایی دارای اجزا خرد شده پوسته پنبه دانه که شامل درگیری توده های کوچکی از الیاف یا شامل الیاف چسبیده به پنبه دانه می باشد.





بیشترین تعداد نپ ها مربوط به نپ های گروه L می باشد که ۲۸ % از کل نپ هارا تشکیل می دهد . این در حالی است که نپ هایی که دارای ناخالصی های گیاهی ویا پوسته پنبه دانه ( گروه هایT,H ) مجموعا ۴۴% از کل نپ هارا تشکیل می دهند . این موضوع اهمیت تمیز بودن الیاف پنبه مصرفی در مرحله ریسندگی را نشان می دهد.





به طور کلی خصوصیات زیر در کاهش یا افزایش ایجاد نپ موثر است ؛





۱. ظرافت الیاف

تمایل الیاف ظریف پنبه به ایجاد نپ بیشتر از الیاف ضخیم می باشد زیرا طی عملیات مکانیکی این الیاف می توانند راحت تر خم شده و با دیگر الیاف درگیر شوند.



۲. رسیدگی الیاف

تحقیقات انجام شده نشان می دهد که افزایش میزان نپ الیاف، با افزایش الیاف نارس و یا مرده در ارتباط میباشد. الیاف نارس الیافی منعطف بوده و قابلیت خم شدن وپیچش بالایی دارند ، بنابراین در طی عملیات مکانیکی براحتی می توانند باهم درگیر شده و بصورت نپ درآیند مخصوصا در طی عملیات کاردینگ.



۳. طول الیاف

تمایل به ایجاد نپ با افزایش طول ، افزایش می یابد. ایجاد نپ در طی عملیات کشش بر اثر پارگی الیاف بیش از حد بلند و یا نا منظم بودن نحوه قرار گیری الیاف می باشد .



۴.استحکام الیاف

افزایش متوسط استحکام میتواند باعث کاهش شکستگی الیاف ودر نتیجه کاهش الیاف کوتاه ونپ شده و از طرفی دیگر به بهبود یکنواختی طول الیاف کمک می کند.



۵. سختی الیاف

الیاف سختتر در طول عملیات کاردینگ و فرآیند پنبه پاک کنی کمتر به شکل نپ در می آیند.



۶. ضریب پیچش و میزان فر و موج

مطاعات نشان می دهد که بالا بردن تنش و رعا کردن ناگهانی می تواند منجر به پیچ خوردگی طول الیاف شده که این حالت احتمال ایجاد نپ را افزایش می دهد.



۷. چسبندگی الیاف

چسبندگی الیاف اغلب توسط شیره حشرات و یا به علت پیوستن گیاهان شیره ایی با الیاف پنبه نارس ایجاد می شود ، این نقاط چسبناک سبب چسبیدن الیاف به یکدیگر شده وبه آنها حالت دسته ایی داده و احتمال ایجاد نپ را افزایش می دهد.



۸. چسبندگی الیاف به دانه

الیاف پنبه ایی که چسبندگی کمی به دانه دارند ویا به عبارت دیگر نیروی کمی برای جدا کردن آنها از دانه مورد نیاز میباشد دارای میکرونر بالا ومیزان نپ کمتری هستند.



۹. ناخالصی الیاف

با افزایش میزان ناخالصی ها مانند پوسته، برگ، ساقه و دانه های خرد شده تمایل به تشکیل نپ نیز افزایش می یابد.





همچنین در عملیات مقدمات ریسندگی عواملی چون :

ماشین آلات حلاجی احتمال افزایش نپ و ماشین کاردینگ، ماشین چند لاکنی و ماشین شانه در کاهش نپ نیز موثر است.