رنگ های مخصوص رنگرزیالیاف و پارچه

استفاده از رنگ درصنایع مختلف مانند صنعت نساجی ، ساختمان ، کشتی سازی ، صنایع دستی و بسیاری دیگراز شاخه های صنعت موجب گردیده انواع رنگ ها برای مصارف مختلف طبقه بندی می شوند وکاربرد آن ها مورد بررسی قرار می گیرد. رنگ های مخصوص رنگرزی الیاف و پارچهعبارتند از : رنگ های اسیدی ، رنگ های قلیایی ، رنگ های خمی ، رنگ های گوگردی ،رنگ های دندانه ای ، رنگ های دیسپرس ، رنگ های حلال ، رنگ های آزوئیک ، رنگ هایشفاف کننده نوری.

· رنگ های اسیدی

رنگ های اسیدی شامل رنگهای آزو ، رنگ های انتراکینونی ، رنگ های تری فنیل متان ، رنگ های کینون ، رنگ هاینیترو و نیتروزه و بلاخره رنگ های ایمین ، آزین و کزانتین می باشد.
مقاومت این رنگ ها بستگی به ساختمان شیمیایی آن ها دارد. محیط رنگرزی این دسته رنگها ، محیط اسیدی و شامل اسید های سولفوریک و استیک و فرمیک می باشد و به ندرترنگرزی در محیط های قلیایی و خنثی خواهد بود.
از این رنگ ها در رنگرزی الیاف و پروتئینی و ابریشم و الیاف پلی آمید و اکرلیک ودیگر الیاف پروتئینی استفاده می شود و رنگ های روشنی ایجاد می کنند.

· رنگ های قلیایی

رنگ های بازی (قلیایی)عمدتا شامل رنگ های تری فنیل متان و دی متیل متان بوده و به رنگ های کاتیونی معروفمی باشند و سیستم کروموفر آن ها در قسمت کاتیون است.
این رنگ ها از زمره رنگ های شفاف بوده و به رنگ های قرمز ، آبی ، سبز و بنفش تولیدمی گردند. در مقابل نور نیز مقاومت و ثبات خوبی ندارند. نمونه این رنگ ها بنفشکریستال وسبز مالاکیت و آبی میشلر یا میکلر هیدرول می باشد.
این رنگ ها از نظر شیمیایی به صورت نمک هستند و الیاف درختی و پنبه را رنگ مینمایند.

· رنگ های خمی

این رنگ ها گروه بزرگیاز رنگ ها را تشکیل می دهند و شامل رنگ های نیلی ، نیلی گوگردی وانتراکینونی بوده و به صورت نامحلول می باشند که توسط سود NaOH و هیدرو سولفیت سدیم S2O4Na2 در محیط احیاگردیده و قدرت رنگ کردن را دارا می شوند.
این دسته رنگ ها برای رنگ زدن الیاف پنبه و پشم و ابریشم . الیاف استات سلولز بهکار می روند.

· رنگ های گوگردی

این رنگ ها نامحلول درآب بوده و شامل گوگرد در سیستم کروموفر و در زنجیره پلی سولفید می باشند. این رنگها در حمام سولفید سدیم به فرم قابل حل در آب تبدیل شده و احیا می گردند و توسطاکسیداسیون مجدد (هوا) به صورت رنگ بر روی الیاف ظاهر می گردد.
این رنگ ها بر روی الیاف سلولزی مناسب بوده و دارای ثبات خوبی در مقابل نور میباشند و رنگ ها ی سیاه و سبز و آبی و قهوه ای آن ها در مقابل نور با ثبات هستند.

· رنگ های دندانه ای

این رنگ ها شامل انواعرنگ های آزو و انتراکینونی است و همچنین اغلب رنگ های اسیدی با فلزات مثلا با کرومو کبالت می توانند بر الیاف ، لاک مقاومی ایجاد کنند که مقاومت آن در مقابل آب ورطوبت از رنگ های اسیدی بهتر است.
رنگ های کمپلکس فلزی کروم دار که همان لاک های کروم دار است برای رنگرزی پشم والیاف پلی امید به کار می آیند و به رنگ های دندانه یا متاکروم مشهور می باشند.

· رنگ های دیسپرس

شامل رنگ های آزو وانتراکینونی و رنگ های نیترو می باشند که در آن ها گروه های آمینو وجود دارند و یاآن که شامل گروه های آمینوی استخلاف شده[1] می باشند. اما گروه های قابل حل در آبمانند گروه سولفونیک اسید So3H را ندارند.
این دسته رنگ ها در رنگرزی نایلون ، پلی استر ، الیاف اکرولیک و استات سلولزکاربرد دارد.

· رنگ های حلال

این نوع رنگ ها دارایگروه های سولفونیک و گروه هایی که رنگ بدان وسیله قابل حل در آب می گردد نمی باشندو نعنولا برای انحلال رنگ از حلال های آلی مانند الکل ها ، استر ها ، چربی ها ،موم ها و روغن ها به عنوان حلال رنگ استفاده می شود. این رنگ ها بیشتر برای رنگکردن پلی استر مصرف می شوند.

· رنگ های مستقیم

این رنگ ها به دلیل اینکه بدون دندانه به کار می روندبه رنگ های مستقیم مشهور می باشند. این رنگ ها درمحیط آب شامل الکترولیت برای رنگ کردن الیاف سلولزی (پنبه ای) مصرف می گردند و جزودسته رنگ های آنیونی می باشند.

· رنگ های آزوئیک

این رنگ ها شامل رنگهای آزونامحلول می باشند و از مشتقات نفتل ها و نمک های دی آزونیوم می باشند.اینرنگ ها برای رنگ زدن الیاف سلولزی به کار می روند و ثبات نسبی در برابر نور وشستشو دارند.

· رنگ های شفاف کنندهنوری

اینرنگ ها ، رنگ های شیمیایی مخصوص هستند که با طول موج های 2300 الی 2800 انگستروم(محدوده ماورا بنفش) جذب اشعه نموده و در ناحیه 4300 الی 4900 انگستروم ( محدودهآبی طیف نور مریی ) انتشار نور می نمایند و از این رو خاصیت سفیدی منسوجات راافزایش می دهند و زردی الیاف و منسوجات را کنترل می نمایند و از مشتقات رنگ هایاستیل بن می باشند.
این مواد در تهیه صابون و پودرهای لباس شویی و رنگ زدن پنبه و پشم و نایلون بهمقدار زیاد به کار می روند.