امروزه کاربرد لباس یکبار مصرف بیمارستانی به عنوان دستاوردی مهم در پیشگیری از انتقال عفونت های مختلف نقش مهمی دارد. از دیگر مزایای این نوع لباس ها کاهش هزینه های شستشو، مواد شوینده، نیروی انسانی و…است. در اتاق عمل عموما از لباس‌های یکبار مصرف استریل مانند گان جراحی و شان استریل استفاده می‌شود. شان لباس مخصوص بیماری است که می‌خواهد تحت عمل جراحی قرار بگیرد اما گان لباس مخصوص پزشک و پرسنل اتاق عمل است. در این مطلب از پارچه بیمارستانی انواع شان و گان و ویژگی های آن ارائه خواهد شد.
رنگ شان یا لباس یکبار مصرف بیمارستانی
دلیل انتخاب رنگ سبز و آبی برای لباس های یک بار مصرف بیمارستانی این است که نگاه کردن به این دو رنگ باعث تقویت دید جراح نسبت به اشیای قرمز از جمله رد خون بر روی لباس می شود؛ به عبارتی نگاه کردن جزئی به لباس سبزرنگ یا آبی، چشم ها را نسبت به تغییرات رنگ قرمز حساس تر می کند. جنس شان یا گان از نوع پنبه است. از ویژگی های مهم این لباس ها می توان به قابلیت چند باره استریل آنها اشاره کرد.
انواع شان
شان ساده: استفاده جهت پوشاندن میزهای لوازم جراحی وتخت های اتاق عمل و قسمت‌هایی از بدن بیمار
شان مایو: برای پوشاندن میز مایویی یا سینی مایو (مانند رو بالشی)
شان مخصوص پا: استفاده درعمل‌های جراحی دستگاه تناسلی یا ادراری و مقعدی
شان بزرگ سوراخدار: پوشاندن تمام بدن به جز محل جراحی که باز است
طرز استفاده از شان
هنگام پوشاندن روی میز یا روی بیمار به وسیله شان استریل باید دقت داشت که لبه شان روی دست جراح یا پرستار را بپوشاند به طوری که فقط سطح زیر شان با بیمار و یا میز تماس داشته باشد.هنگام پهن کردن شان‌ها دست ها باید نه انقدر بالا گرفته شود که با چراغ سیالیتیک تماس پیدا کند و نه انقدر پایین آورده شود که با وسایل غیراستریل آلوده گردد.بخشی از شان که از سطح میز پایین تر است همیشه آلوده محسوب می‌شود و شان استریلی که پاره یا کثیف باشد قابل استفاده نیست.
پنس شان ( شان گیر)
از این پنس برای ثابت کردن شان های اطراف محل جراحی-نگه داری تیوب ساکشن و سیم الکتروکوتری استفاده می‌شود.هنگام استفاده از این وسیله تا اتمام جراحی و پانسمان بیمار نباید آن را باز نمود زیرا انتهای این پنس ها در شان ها فرورفته و سبب سوراخ شدن شان میگردد.باید دقت شود که این پنس به پوست بیمار بسته نشود و یا سبب آسیب سایر وسایل نگردد.
نوع یکبارمصرف این پنس ها نیز وجود دارد که استفاده از آنها احتمال آلودگی را کاهش می‌دهد و موجب سوراخ شدن یا پارگی شان‌ها نمی‌شود.
ویژگی های یک گان مناسب
هزینه مناسب
قابلیت حفاظت
راحتی
تبادل هوایی مناسب
عدم استفاده از منسوجات سنتی طبی گران قیمت
عدم نیاز به محل اختصاصی بخش C.S.R
ضد حساسیت
قابلیت عدم عبور مایعات
قابلیت عبور هوا
عدم نیاز به پرسنلی که برای امر استریلیزاسیون مورد نیاز هستند
عدم نیازبه سرمایه گذاری در دستگاه‌های استریلیزاسیون برای لباس های پارچه ای و فرایند شستشو
عدم نیاز به استفاده از برق، آب، شوینده و مواد شیمیایی که در فرآیند شستشو و استریل به کار می رود
ابعاد و اندزه لباس یکبار مصرف بیمارستانی
انواع لباس یکبار مصرف بیمارستانی برای بزرگسالان و کودکان در ابعاد و اندازه های مختلفی تهیه می گردد و در تولید لباس یکبار مصرف برای بزرگسالان از پارچه های ۳۸ گرمی استاندارد استفاده می شود. تفاوت ابعاد کلیه لباس های تولیدی یکبار مصرف برای بزرگسالان در قد لباس یا ارتفاع لباس است. لباس مخصوصMRI یکبار مصرف تا کمر بیمار است. ست بیمار یا گان کلاه و شلوار بیمار به صورت فری سایز یا سایز آزاد تولید می شود .گان بیمار تا بالای زانو بیمار و دارای قدی حدود ۱۱۵ تا ۱۲۰ سانتی متر است.پشت گان بیمار باز بوده و قابلیت تنظیم با بند را برای اندازه های مختلف بیماران دارد.
روش های برسی کیفیت لباس یکبار مصرف بیمارستانی
روش های بررسی کیفیت لباس یکبار مصرف بیمارستان بر اساس قیمت های ارائه شده و نوع پارچه هایی که در تولید لباس یکبار مصرف مورد استفاده قرار می گیرد مورد ارزیابی است؛ همچنین استریل بودن یا نبودن لباس های یکبار مصرف با توجه به جنس و دستگاه های مورد استفاده در تولید آن مشخص می شود.
استریل بودن لباس های یکبار مصرف بیمارستانی
در تولیدی لباس بیمارستانی استریل علاوه بر مواد مرغوب و دستگاه های گران قیمت استریل سازی، نیاز به مجوز های سختگیرانه سازمان های بهداشتی است. در بسته بندی این لباس ها هم دقت بیشتری به عمل می آید. در برخی بخش های محیط های ایزوله غیر بیمارستانی نظیر صنایع شیمیایی و هسته ای از لباس یکبار مصرف صنعتی استفاده می شود که از وزن بالاتر و ضخامت بیشتری برخوردار هستند. این لباس ها قیمت بالاتری نسبت به لباس های یکبار مصرف بیمارستان دارند.
بسته بندی شان یا لباس یکبار مصرف بیمارستانی
بسته بندی لباس های یک بار مصرف بیمارستانی نیز با بسته بندی لباس های معمولی قدیمی متفاوت است. در لباس های قدیمی، بیشتر پروسه بسته بندی لباس با دست انجام می شد اما در روش های جدید برای لباس های یکبار مصرف از دستگاه های تمام مکانیزه که دست در آن نقشی ندارد استفاده می شود. این کار در اتاق های استریل که کلین روم نام دارند انجام می شود. این تفاوت بسته بندی باعث شده مدت زمان دوام لباس های بیمارستانی از حدود دو هفته به ۲ تا ۳ سال افزایش یابد.
الف- لزوم رعایت موازین بهداشتی
استفاده از لباس‌های یکبار مصرف بیمارستانی ضریب امنیت بهداشتی را در میان کادر پزشکی و درمانی بیمارستان به میزان قابل توجهی افزایش داده است. در مواردی مشاهده شده بود که بسیاری از آلودگی ها وعفونت ها حتی بعد از شست و شوی لباس های پارچه ای نیز کاملا برطرف نمی‌شد. درصورتی که استفاده از لباس یکبار مصرف بیمارستانی توانسته است بسیاری از این نوع خطرات را کاهش دهد.
ب- صرفه جویی اقتصادی
صرفه جویی در هزینه های بیمارستان ها،یکی دیگر از کاربردهای لباس یکبار مصرف بیمارستانی بوده است. هزینه‌هایی مثل:هزینه های بالای نگهداری رخت شوی خانه و همین‌طور خیاط خانه‌هایی که به تولید لباس های پارچه ای بیمارستان ها میپرداختند.هزینه های آب، برق، مواد شوینده، مواد ضدعفونی‌کننده؛ همچنین هزینه‌های مربوط به دستمزد پرسنل و تاسیسات بخش‌های مربوط به تولید و استفاده از منسوجات پارچه ای از جمله عواملی بودند که باعث شدند لباس های یکبار مصرف بیمارستانی جانشین روش های سنتی آن شوند.
لباس یکبار مصرفMRI و CT-SCAN که از گرماژهای 38 و بالاتر تولید می‌شود که شامل شلوار و کلاه و پیراهن است که بیمار در هنگام قرار گرفتن در زیر دستگاه بایستی این لباس‌ها را بپوشد.
لباس یکبار مصرف کولونوسکوپی در واقع یک دست لباس یکبار مصرف غیر استریل متشکل از پیراهن و شلوار است که خشتک شلوار آن از پشت باز می‌باشد و جهت مشاهده روده بزرگ از ناحیه باز شلوار دوربین به داخل روده ارسال میگردد.
آستینچه یکبار مصرف بیشتر در صنایع دارویی و غذایی کاربرد دارد که آستینچه یکبار مصرف دقیقا یک جفت آستین است که سر و ته آنها کش نازک دارد و کارکنان بخش تولید صنایع دارویی و غذایی در زمان کار آنها را می پوشند و از مچ تا بر روی بازوها کشیده می‌شود و به دو صورت مشمایی و پارچه یکبار مصرف موجود است.
پاپوش یکبار مصرف (کاور کفش) همان کاور کفشی است که در بخش ICU در زمان ورود به این بخش بایستی بر روی کفش پوشیده شود که در 2 نوع مشمایی و پارچه اسپان باند تولید و عرضه می‌شود.
گان تک یکبار مصرف از جنس پارچه اسپانباند است که دارای 2 بند در پشت سر بوده که یکی در ناحیه گردن و دیگری در پشت کمر است. گان تک در جاهای مختلفی کاربرد دارد.
کلاه یکبار مصرف در انواع مختلفی مانند کلاه مشمایی دور کش ، کلاه یکبار مصرف آکاردونی و کلاه بیمار یکبار مصرف و کلاه جراح یکبار مصرف تولید و عرضه می‌شود.
شلوار یکبار مصرف از پارچه اسپانباند و اس ام اس تولید و عرضه می‌شود که کاربردهای مختلفی دارد و بیشتر برای کسانی که امکان شستشوی لباس را ندارند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ملحفه و روبالشتی یکبار مصرف عموما در بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی و مطب ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که معمولا روزانه یا بعد از هر بیمار یا مراجعه کننده تعویض می شود و ملحفه ها به صورت رولی پرفراژدار در عرض و طول مختلف و یا 2 سر کشدار در سایزهای 80*220 و 120* موجود 220 است که مابین گرماژهای (ضخامت) 17 الی 30 گرم تولید و عرضه میگردد.
نکته: منظور از گرماژ، وزن یک پارچه با طول و عرض یک متر است.